Baskent Üniversitesi- BÖTE-2008...Nostalji
 
 

UZAKTAN EĞİTİMİN TANIMI, TARİHÇESİ ve KURAMLARI


Öğrenme Çıktıları


Uzaktan eğitimin neden farklı şekillerde tanımlandığını açıklayabilecektir.
Uzaktan eğitimin genel tarihçesini, süreç içinde yaşanan gelişmeleri listeleyebilecektir.
Uzaktan eğitimde kullanılan kuramsal yaklaşımları açıklayabilecektir.
Farklı uzaktan eğitim kuramlarını sentezleyebilecektir.


Uzaktan Eğitimin Bileşenleri


Tarihsel Gelişim


Uzaktan eğitim alanındaki gelişmeler eğitim teknolojisi alanındaki gelişim aşamaları ile paralellik göstermektedir. Uzaktan eğitimdeki uygulamaların bu doğrultuda başlangıçtan günümüze kadar sekiz aşamalı bir gelişme süreci kaydettiğini söyleyebiliriz.

  1. Dışardan sınava alma uygulaması,
  2. Yazılı iletişimi esas alma,
  3. Radyo ve TV’yi esas alma,
  4. Kitle iletişimini esas alma,
  5. Bilgisayar ve çoklu ortamları esas alma,
  6. Bireysel ve kitlesel süreçleri bütünleştirme,
  7. Örgün ve yaygın eğitim kurumlarını bütünleştirmeyi esas alan örgütlenme, ve
  8. Uzaktan eğitim sistemini küreselleştirme gibi farklı nitelikte değişik aşamalardan oluşmaktadır.


Uzaktan Eğitimin Tarihçesi



Mektupla Öğretim

Uzaktan öğrenimin başlangıcı sayılabilecek mektupla öğrenim, bir okul veya yetkili kurum tarafından posta vasıtasıyla yürütülen öğretim yöntemiydi.
Her bilim dalında eğitim sağlıyordu. Özellikle fiziksel engelliler ve eve bağlı olanlar için ideal olan bu mektupla öğrenim kursları, körler ve sağır çocukların anne-babaları için özel programlar da düzenlemekteydi.
Uzaktan öğretimin 1960 ile 1974 yılları arasında MEB Mesleki ve Teknik Öğretim Müsteşarlığı tarafından yapılan çalışmalar ile bazı özel kurum ve kişilerin yabancı dil ve meslek öğretimi alanlarında bu yöntemi kullanmalarıdır. “Bu konuda ilk girişim 1961 yılında MEB tarafından “Mektupla Öğretim Merkezi” nin kurulması ve öğretim uygulamasına geçilmesidir. 1966 yılında ise bu çalışmalar genel müdürlük düzeyinde örgütlenerek yaygınlaştırılmıştır.” (Alkan, 1996: 21). Bu uygulamalar dışardan sınavlara hazırlık, mesleki öğretim yapma, mesleklerde geliştirme, öğretmeni olmayan ve boş zamanları değerlendirme eğitimi gibi etkinlikleri içermektedir.

Radyo ve Televizyon Yayınları


Televizyonla öğretim, “Eğitim ve öğretim amacıyla hazırlanan programın içeriğinde yer alan bir konu, bir olay veya bir faaliyetin hem ses hem de görüntü olarak elektromanyetik dalgalar aracılığıyla belli bir öğrenci (izleyici) kitlesine aktarılmasını esas alan öğretim tekniğidir.” (Aydın, Hacıoğlu, Özkul,1989: 74).
Uzaktan eğitim konusunda ilk deneme uygulamalar 1974 yılında yapılmıştır. Öğretim Merkezinin çalışmalarını 1975 yılında başlayan ve 1978 yılına kadar süren Yaygın Öğretim Kurumunun (YAYKUR) etkinlikleri izlemiştir. YAYKUR çalışmalarını, basılı malzeme ve MEB’ na bağlı Film-Radyo-Televizyon ile Eğitim Merkezi (FRTM) tarafından yapılan TV programlarıyla yürütülmüştür. Ancak her iki uygulama da değişik nedenlerle başarıya ulaşamadığı görülmüştür.
1950 yıllarına kadar eğitim alanında kullanımının denenmeye başlandığı Televizyonla öğretim birçok ülkede yaygın olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde Açık öğretim ve Televizyon Okulu, bu tekniğin uygulama alanları olmuştur. Bir öğretim aracı olarak Televizyon, okul içi ve okul dışı yayınları ile bütün eğitim araçlarını kendi bünyesinde kullanma imkanına sahiptir.

  • Açık Öğretim Kurumları
  • Telekonferans
    • Uydu Yayınları
    • Etkileşimli Video Konferans
    • İki-yönlü Video Konferans
  • Internet ve Web
    • ODTÜ – Enformatik Enstitüsü
    • Internete dayalı Asenkron Eğitim (İDE-A)
    • Sakarya Üniversitesi
    • Milli Eğitim Bakanlığı


Uzaktan Eğitim Kuramları

  • Yeni teknolojiler, globalleşme ve öğrenmeye ilişkin yeni düşünceler nedeni ile geleneksel eğitim yaklaşımları değişmektedir.
  • Uzaktan eğitimin nasıl uygulanması ve araştırmaların ne şekilde yapılması gerektiğine ilişkin farklı görüşler bulunmaktadır.

    Bağımsız çalışma kuramı

  • Öğretimin endüstriyelleşmesi kuramı
  • Etkileşim ve iletişim kuramı
  • Yetişkin eğitimi kuramı (Andragoji)
  • Eşitlik kuramı

    Wedemeyer,bağımsız çalışma sistemlerinin 6 özelliği olduğunu söylüyor:
  • Öğrenci ve öğretmen ayrı yerlerde
  • İletişim yazılı veya farklı medyalar aracılığı ile yürütülüyor
  • Öğretim bireyselleştiriliyor
  • Öğrenme, öğrenci etkinlikleri sonucu meydana geliyor
  • Öğrenme, öğrencinin kendi çevresinde erişilebilir duruma geliyor
  • Her öğrenci kendi öğrenme sorumluluğunu alıyor, istediği zaman başlama ve bitirme özgürlüğü var

    Moore, uzaktan eğitimi öğrenci-yönetiminde ve öğretmen-yönetiminde olarak ikiye ayırıyor ve özellikle iki değişken üzerinde duruyor.
  • Öğretmen ve öğrenci arasındaki uzaklık:
  • Uzaktan eğitimin 2 boyuttan oluştuğunu söylüyor: çift-yönlü iletişim (diyalog) ve programın öğrenci ihtiyaçlarını karşılama düzeyi (yapı).
  • Öğrenci sorumluluğu ve kararlılık:
    Kendi öğrenme sorumluluğunu almalı, öğretmenden çok az yardım istemeli, aktif olmalı.

    Öğretimin Endüstriyelleşmesi Kuramı

Peters, uzaktan eğitimin analizi için şu terminolojileri önermiştir:

  • Verimlileştirmek
  • Çalışmanın bölünmesi
  • Mekanikleştirme
  • Özel bir amaçla bir araya toplanmış insanlar grubu
  • Toptan Üretim
  • Planlama
  • Organizasyon
  • Bilimsel kontrol yöntemleri
  • Resmileştirme
  • Standartlaştırma
  • Fonksiyonel Değişim
  • Objektiflik
  • Konsantrasyon ve merkezileşme

Etkileşim ve İletişim Kuramı

Holmberg, kuramını 7 öneriye dayandırmıştır:

  • Öğretmen ve öğrenci arasındaki iletişim çok önemlidir
  • Duyuşsal katılım memnuniyeti etkiler
  • Memnuniyet motivasyonu destekler
  • Karar sürecine katılım öğrenci memnuniyeti açısından tercih edilir
  • Güçlü bir motivasyon öğrenmeyi yönlendirir
  • Samimi iletişim ve kolay erişim, diğer boyutları destekler
  • Öğretimin etkililiği, öğrencinin ne kadar öğrendiği ile belirlenir

    Yetişkin Eğitimi Kuramı

    Knowles, yetişkinlerin öğrenmesine ilişkin 7 boyuta dayandırdığı bir kuram geliştirmiştir:
  • Yetişkinlere uygun bir öğrenme ortamının yaratılması
  • Katılımcı bir organizasyon yapısı yaratılması
  • Hissedilen ve olması gereken öğrenci ihtiyaçlarının incelenmesi
  • Yönlendirmelerin oluşturulması
  • Etkinliklere ilişkin tasarımların geliştirilmesi
  • Hedeflere yönelik planlamanın yapılması
  • Nitel ve nicel değerlendirme yapılması

    Eşitlik Kuramı

  • Keegan, eğitimde herkese eşit olanaklar sağlanması düşüncesinden hareketle bir kuram oluşturmuştur.
  • Öğrenme deneyimleri herkes için farklı ortamlarda ve farklı koşullarda olsa bile eşit olmalıdır.